Η στρατηγική συχνά παρουσιάζεται ως μια γραμμική διαδικασία: ανάλυση, σχεδιασμός, εκτέλεση. Όμως, στην πραγματικότητα, οι επιχειρήσεις που ξεχωρίζουν δεν ακολουθούν αυτή τη λογική πορεία. Κινούνται μέσα σε αντιφάσεις, ισορροπώντας μεταξύ δυνάμεων που εκ πρώτης όψεως μοιάζουν ασύμβατες. Αυτή είναι η ουσία της Στρατηγικής του Παράδοξου. Η ικανότητα να αναγνωρίζεις ότι το “αντίθετο” δεν είναι εχθρός, αλλά σύμμαχος στη δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος.
Η έννοια του παράδοξου στη στρατηγική δεν είναι νέα, αλλά σπάνια εφαρμόζεται συνειδητά. Οι περισσότερες εταιρείες θεωρούν ότι πρέπει να επιλέξουν μεταξύ δύο αντίθετων προσεγγίσεων. Καινοτομία ή σταθερότητα, αποκέντρωση ή έλεγχος, ταχύτητα ή ποιότητα. Οι πιο επιτυχημένες, ωστόσο, κατανοούν ότι η αξία προκύπτει όταν συνυπάρχουν οι αντιθέσεις, όταν η εταιρεία μαθαίνει να ζει μέσα στην ένταση αντί να την αποφεύγει. Η Toyota, για παράδειγμα, έχτισε το περίφημο Toyota Production System πάνω σε ένα τέτοιο παράδοξο, συνεχή βελτίωση μέσω αυστηρής τυποποίησης. Από τη μία πλευρά, επιβάλλει αυστηρούς κανόνες διαδικασιών, ενώ από την άλλη, ενθαρρύνει κάθε εργαζόμενο να τους αμφισβητεί και να προτείνει βελτιώσεις. Το αποτέλεσμα δεν είναι χάος, αλλά μια κουλτούρα πειθαρχημένης καινοτομίας.
Στη στρατηγική του παράδοξου, η επιτυχία δεν εξαρτάται από το να διαλέξεις πλευρά, αλλά από το να ενορχηστρώσεις τις αντιθέσεις έτσι ώστε να αλληλοτροφοδοτούνται. Η Apple είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Είναι ταυτόχρονα κλειστή και ανοιχτή. Κλειστή, επειδή ελέγχει πλήρως το hardware, το software και το οικοσύστημά της, ανοιχτή, γιατί επιτρέπει σε χιλιάδες developers να καινοτομούν πάνω σε αυτήν τη βάση. Αυτή η αντίφαση είναι που δημιουργεί συνέπεια στην εμπειρία χρήστη, αλλά και ευελιξία στην εξέλιξη των προϊόντων.
Τα παράδοξα λειτουργούν επίσης ως πηγή δημιουργικότητας σε επίπεδο ηγεσίας. Ο ηγέτης που εφαρμόζει τη στρατηγική του παράδοξου κατανοεί ότι ο ρόλος του δεν είναι να εξαλείψει τις αντιφάσεις, αλλά να τις κρατήσει παραγωγικές. Πρέπει να μπορεί να είναι ταυτόχρονα αποφασιστικός και ανοιχτός, να επιδιώκει την απόδοση αλλά και την ευημερία των ανθρώπων, να παραμένει σταθερός στις αξίες αλλά ευέλικτος στις τακτικές. Όπως είχε πει ο Charles Handy, “η σοφία στη διοίκηση δεν βρίσκεται στη λύση των διλημμάτων, αλλά στη διαχείριση των αντιθέσεων”.
Σε έναν κόσμο όπου οι αλλαγές είναι μη γραμμικές και οι απαντήσεις δεν είναι ποτέ απόλυτες, η στρατηγική του παράδοξου γίνεται εργαλείο επιβίωσης. Η ικανότητα μιας εταιρείας να αποδέχεται ταυτόχρονα αντικρουόμενες πραγματικότητες, όπως το να επενδύει στην τεχνητή νοημοσύνη αλλά και στους ανθρώπους, ή να διατηρεί premium τιμές ενώ προσφέρει προσβάσιμη εμπειρία, την κάνει ανθεκτική και διορατική. Η στρατηγική δεν είναι πλέον το σχέδιο που επιλέγεις, αλλά το σύστημα εντάσεων που μαθαίνεις να ελέγχεις δημιουργικά.
Όπως και στη φύση, όπου η ζωή προκύπτει από ισορροπίες μεταξύ δυνάμεων, έτσι και στη στρατηγική η πρόοδος γεννιέται από την αρμονία των αντιφάσεων. Το “αντίθετο” δεν είναι το λάθος μονοπάτι, είναι η προϋπόθεση για να χαράξεις ένα νέο.
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
- Smith, W. K., & Lewis, M. W. (2011). Toward a Theory of Paradox: A Dynamic Equilibrium Model of Organizing. Academy of Management Review.
- Handy, C. (1994). The Age of Paradox. Harvard Business School Press.
- Nonaka, I., & Takeuchi, H. (1995). The Knowledge-Creating Company. Oxford University Press.
- Tushman, M. L., & O’Reilly, C. A. (1996). Ambidextrous Organizations: Managing Evolutionary and Revolutionary Change. California Management Review.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου