Ας μοιραστούμε πράγματα...

Το Ψηφιακό Χρήμα και η Ενσωμάτωση των Αποκλεισμένων: Τεχνολογία με Κοινωνική Κατεύθυνση

Η πρόοδος στην ψηφιακή οικονομία συχνά εστιάζει στην καινοτομία, την ταχύτητα και τη διαφάνεια. Ωστόσο, ένα εξίσου κρίσιμο αλλά λιγότερο συζητημένο πεδίο είναι η ικανότητα του ψηφιακού χρήματος να συμβάλει στην κοινωνική ενσωμάτωση, ιδιαίτερα των ευάλωτων ομάδων. Η μελέτη του Ferdous Ahammed (2020) αναδεικνύει αυτό ακριβώς το σημείο: το πώς τα ψηφιακά νομίσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εργαλείο ένταξης, όχι αποκλεισμού.

Σύμφωνα με τη μελέτη, χώρες όπως το Μπανγκλαντές έχουν προχωρήσει σε μαζική υιοθέτηση mobile money platforms (π.χ. bKash), επιτρέποντας σε αγροτικούς πληθυσμούς χωρίς τραπεζική πρόσβαση να λάβουν κρατικές ενισχύσεις, να πληρώσουν λογαριασμούς ή να κάνουν αγορές. Η τεχνολογία, όταν σχεδιάζεται με προσβασιμότητα και απλότητα, μπορεί να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ επίσημου τραπεζικού τομέα και ανεπίσημων δικτύων.

Ένα ενδεικτικό παράδειγμα είναι οι μεταφορές χρημάτων κατά τη διάρκεια φυσικών καταστροφών. Στην περίπτωση του Μπανγκλαντές, οι αποζημιώσεις για πλημμύρες καταβλήθηκαν άμεσα μέσω κινητού τηλεφώνου, μειώνοντας τη γραφειοκρατία και ελαχιστοποιώντας τη διαφθορά. Τέτοιες πρακτικές δείχνουν πως το ψηφιακό χρήμα μπορεί να λειτουργήσει ως υποδομή κοινωνικής αντίδρασης, όχι μόνο ως τεχνολογικό επίτευγμα.

Ωστόσο, η εφαρμογή του ψηφιακού χρήματος σε συνθήκες φτώχειας δεν είναι απλή υπόθεση. Προϋποθέτει τεχνολογικό εγγραμματισμό, δικτυακή υποδομή και εμπιστοσύνη. Η απουσία οποιουδήποτε από αυτά τα στοιχεία μπορεί να οδηγήσει σε νέα μορφή αποκλεισμού — τον ψηφιακό αποκλεισμό. Επομένως, οι κυβερνήσεις και οι τεχνολογικοί πάροχοι οφείλουν να υιοθετήσουν λύσεις με βάση τη χρηστικότητα, την εκπαίδευση και τη συμμετοχικότητα.

Η ευκαιρία εδώ είναι διττή: αφενός να μειωθεί το κόστος και η πολυπλοκότητα των συναλλαγών, και αφετέρου να ενισχυθεί η κοινωνική ανθεκτικότητα σε περιόδους κρίσης. Όπως παρατηρείται και σε μελέτες της Παγκόσμιας Τράπεζας, η ενσωμάτωση των αποκλεισμένων μέσω ψηφιακής οικονομίας δεν είναι μόνο ανθρωπιστική στρατηγική – είναι και εθνική επένδυση.

Συμπερασματικά, το ψηφιακό χρήμα δεν είναι απλώς μια νέα μορφή πληρωμής. Είναι ένας δυνητικός κοινωνικός μηχανισμός, με την προϋπόθεση ότι θα σχεδιαστεί με γνώμονα τη συμπερίληψη και όχι μόνο την απόδοση. Το στοίχημα της εποχής είναι αν μπορούμε να αξιοποιήσουμε την τεχνολογία για να χτίσουμε δικαιότερα οικοσυστήματα.

Βιβλιογραφία

• Ahammed, F. (2020). Digital Currency and Financial Inclusion in Developing Countries.
• Demirgüç-Kunt, A., et al. (2022). The Global Findex Database 2021: Financial Inclusion, Digital Payments, and Resilience in the Age of COVID-19. World Bank.
• Jack, W., & Suri, T. (2014). Risk Sharing and Transactions Costs: Evidence from Kenya's Mobile Money Revolution. American Economic Review.