Η στρατηγική, όπως τη μάθαμε από τα παραδοσιακά εγχειρίδια, στηρίζεται στην υπόθεση της προβλεψιμότητας. Προϋποθέτει ότι μπορούμε να χαρτογραφήσουμε το περιβάλλον, να σχεδιάσουμε σενάρια και να κατανείμουμε πόρους βάσει υπολογισμένης λογικής. Όμως ο πραγματικός κόσμος δεν υπακούει πάντα σε λογικές γραμμές. Οι αγορές διαταράσσονται, οι τεχνολογίες ανατρέπουν, οι συμπεριφορές μεταβάλλονται απότομα. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η απόλυτη τάξη δεν αποτελεί πλέον προτέρημα. Μπορεί να γίνει παγίδα! Η νέα στρατηγική σκέψη αναγνωρίζει ότι η εντροπία, δηλαδή η αταξία και η αβεβαιότητα, δεν είναι απειλή, αλλα πηγή αναγέννησης.
Η έννοια της εντροπίας προέρχεται από τη φυσική. Σε κάθε κλειστό σύστημα, η αταξία αυξάνεται με τον χρόνο. Οι επιχειρήσεις, αν ιδωθούν ως πολύπλοκα κοινωνικοτεχνικά συστήματα, υπακούουν στον ίδιο κανόνα. Οι οργανισμοί που επιχειρούν να διατηρήσουν την “τάξη” τους πάση θυσία, μέσω υπερσχεδιασμού, ιεραρχίας και μικροελέγχου, τελικά χάνουν την προσαρμοστικότητά τους. Αντιθέτως, εκείνοι που αποδέχονται την αβεβαιότητα και δομούν μηχανισμούς μάθησης μέσα από αυτήν, εξελίσσονται. Η στρατηγική της εντροπίας δεν στοχεύει στη σταθερότητα, αλλά στη δυναμική ισορροπία, στη διατήρηση λειτουργικότητας μέσα σε συνεχή μεταβολή.
Η Netflix είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Όταν η αγορά ψηφιακού περιεχομένου έγινε χαοτική, δεν επιχείρησε να επιβάλει τάξη με παραδοσιακά μοντέλα licensing. Αντίθετα, αγκάλιασε την αταξία και χρησιμοποίησε δεδομένα από εκατομμύρια διαφορετικές συμπεριφορές χρηστών και άφησε τον αλγόριθμό της να “ανακαλύψει” το επόμενο hit. Ομοίως, η Amazon επέτρεψε σε εσωτερικές ομάδες να πειραματίζονται χωρίς απόλυτο έλεγχο από το κέντρο, γνωρίζοντας ότι από την “αναρχία” αυτή προκύπτει καινοτομία. Στην Tesla, η συνεχής ανατροπή των ίδιων της των διαδικασιών παραγωγής δεν δείχνει ασυνέπεια, δείχνει επίγνωση ότι η τάξη είναι στιγμιαία, ενώ η εξέλιξη είναι μόνιμη.
Αυτή η στρατηγική προϋποθέτει οργανισμούς που “αναπνέουν” την αβεβαιότητα. Χρειάζεται κουλτούρα που να επιτρέπει το λάθος, να ανταμείβει τη μάθηση και να διαβάζει τα σήματα του περιβάλλοντος πριν αυτά γίνουν θόρυβος. Στην πράξη, η εντροπική στρατηγική σημαίνει ότι δεν σχεδιάζεις για να ελέγχεις, αλλά για να προσαρμόζεσαι. Ο ηγέτης σε αυτό το πλαίσιο δεν λειτουργεί ως αρχιτέκτονας σταθερών σχεδίων, αλλά ως οικοσυστημικός συντονιστής που διασφαλίζει ροή πληροφορίας, αλληλεπίδραση και ανατροφοδότηση.
Η μεγαλύτερη παγίδα για έναν οργανισμό σήμερα είναι να θεωρεί ότι έχει “κατακτήσει” τη στρατηγική. Στην πραγματικότητα, κάθε σταθερή στρατηγική έχει ημερομηνία λήξης. Η εντροπία είναι ο μηχανισμός με τον οποίο η φύση —και κατ’ επέκταση, η αγορά— αναγκάζει τα συστήματα να ανανεώνονται. Το να την αποδέχεσαι, σημαίνει να μετατρέπεις τη ρευστότητα σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Η στρατηγική της εντροπίας δεν είναι στρατηγική χάους, είναι στρατηγική αποδοχής της μη-βέβαιης φύσης του κόσμου και αξιοποίησής της προς όφελος της προσαρμοστικής επιβίωσης.
Σε έναν κόσμο όπου τα επιχειρηματικά μοντέλα γερνούν μέσα σε μήνες, η πραγματική σταθερότητα βρίσκεται μόνο στην ικανότητα αλλαγής. Και η αλλαγή δεν γεννιέται μέσα στην τάξη, γεννιέται μέσα στην αταξία.
Βιβλιογραφία
- Taleb, N. N. (2012). Antifragile: Things That Gain from Disorder. Random House.
- Stacey, R. D. (1996). Strategic Management and Organisational Dynamics. Pitman Publishing.
- Eisenhardt, K. M., & Martin, J. A. (2000). Dynamic Capabilities: What Are They? Strategic Management Journal.
- Snow, C. C., Fjeldstad, Ø. D., & Ledo, R. E. (2017). Designing the Digital Organization. Journal of Organization Design.
- Beinhocker, E. D. (2006). The Origin of Wealth: Evolution, Complexity, and the Radical Remaking of Economics. Harvard Business School Press.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου