Ας μοιραστούμε πράγματα...

Digital Traces και Διαφάνεια: Η Διπλή Όψη της Τεχνολογίας στην Επιχειρησιακή Λογοδοσία

Η υιοθέτηση ψηφιακών πληροφοριακών συστημάτων έχει μετασχηματίσει ριζικά τη δυνατότητα των οργανισμών να καταγράφουν, να ελέγχουν και να τεκμηριώνουν κάθε συναλλαγή ή ενέργεια. Τα ψηφιακά ίχνη (digital traces) δεν αποτελούν πλέον απλώς τεχνικά κατάλοιπα, αλλά κρίσιμες οντότητες διακυβέρνησης, ασφάλειας και λογοδοσίας. Η διαφάνεια ενισχύεται — αλλά ταυτόχρονα, η αδιάλειπτη καταγραφή δημιουργεί νέα διοικητικά και ηθικά διλήμματα.

Σε κάθε πληροφοριακό σύστημα, η πράξη χρήστη ή συστήματος μπορεί να μετατραπεί σε audit log. Από τα logins και τα τροποποιημένα αρχεία μέχρι την έγκριση μιας πληρωμής, κάθε ενέργεια μετατρέπεται σε αποτύπωμα. Αυτό επιτρέπει:

• Την αναδρομική τεκμηρίωση ενεργειών για ελέγχους ή dispute resolution.
• Τη διασφάλιση ακεραιότητας διαδικασιών (compliance με ISO 27001, GDPR, SOX).
• Την παραγωγή KPIs λογοδοσίας, όπως response time, escalation rate ή traceability score.

Σε περιβάλλοντα όπως τα συστήματα Transfer Agent ή Investor Relations, η απαίτηση για auditability δεν είναι επιλογή, αλλά θεσμική προϋπόθεση. Η χρήση immutable logs και version-controlled data structures εξασφαλίζει όχι μόνο λειτουργική ακρίβεια αλλά και ψηφιακή απόδειξη ευθύνης.

Προηγμένα ERP συστήματα όπως το SAP S/4HANA ή το Oracle Cloud ERP προσφέρουν native audit trails για κάθε αλλαγή στοιχείου. Αντίστοιχα, τεχνολογίες blockchain βρίσκουν εφαρμογή σε public procurement, όπου κάθε βήμα καταγραφής είναι κρυπτογραφικά ασφαλισμένο και δημόσια ορατό. Η Εσθονία, πρωτοπόρος στη χρήση blockchain-based data registries, έχει επιτύχει 100% traceability σε δημόσιες υπηρεσίες υγείας και διοίκησης.

Η διαφάνεια εδώ δεν είναι αποτέλεσμα εμπιστοσύνης στον φορέα, αλλά συνέπεια της αρχιτεκτονικής του συστήματος. Η “τεχνολογικά εξασφαλισμένη διαφάνεια” μειώνει τον χώρο της αυθαιρεσίας αλλά αυξάνει τις απαιτήσεις για ορθή σχεδίαση και έλεγχο πρόσβασης.

Ωστόσο, κάθε ψηφιακό ίχνος έχει διττή φύση. Η δυνατότητα πλήρους παρακολούθησης μπορεί να μετατραπεί σε εργαλείο καταστολής, όχι λογοδοσίας. Εταιρικά εργαλεία “employee monitoring” με AI-analytics μπορούν να υποβαθμίσουν το εργασιακό κλίμα και να δημιουργήσουν κουλτούρα δυσπιστίας.

Επιπλέον, η χρήση real-time dashboards με anomaly detection (π.χ. σε τράπεζες ή ασφαλιστικά ταμεία) μπορεί να οδηγήσει σε overflagging χρηστών, ακόμη και για μη ύποπτες συμπεριφορές. Το ερώτημα που τίθεται είναι: πόση διαφάνεια είναι επιτρεπτή χωρίς να παραβιαστεί η αυτονομία και η ιδιωτικότητα;

Η απάντηση δεν είναι η κατάργηση της τεχνολογίας, αλλά η εισαγωγή διακυβέρνησης των ψηφιακών ιχνών (trace governance). Πρακτικές όπως:

• Καθορισμός retention policies ανά τύπο πληροφορίας.
• Σαφής διαχωρισμός μεταξύ ενδοεπιχειρησιακού auditing και εξωτερικής επιτήρησης.
• Συμμετοχική σχεδίαση συστημάτων με input από compliance, IT και ethics officers.

Μόνο όταν το ψηφιακό αποτύπωμα είναι συνειδητά διαχειριζόμενο, μπορεί να αποτελέσει εργαλείο εξέλιξης και όχι περιορισμού.

Η τεχνολογία καταγραφής δεν είναι ούτε καλή ούτε κακή — αλλά ούτε ουδέτερη. Η χρήση της στον χώρο της λογοδοσίας εξαρτάται από το πώς σχεδιάζουμε τα συστήματα, πώς ερμηνεύουμε τα δεδομένα και κυρίως πώς αποδίδουμε νόημα στη διαφάνεια. Στην εποχή των ψηφιακών αποδείξεων, η λογοδοσία δεν είναι πια ένα ηθικό αίτημα. Είναι λειτουργική προδιαγραφή.

---

Βιβλιογραφία

• Fung, B. (2014). The Demand and Need for Transparency and Accountability in Corporate Governance. Universal Journal of Management.
• Zwitter, A., & Boisse-Despiaux, M. (2020). Blockchain for Humanitarian Action and Development Aid. Journal of International Humanitarian Action.
• Estonian Information System Authority. (2022). Blockchain and the Estonian Government. [https://ria.ee]
• Mayer-Schönberger, V., & Cukier, K. (2014). Big Data: A Revolution That Will Transform How We Live, Work, and Think.
• ISO/IEC 27001:2022 – Information security, cybersecurity and privacy protection — Information security management systems.