Για δεκαετίες διδαχθήκαμε ότι η στρατηγική είναι μια διαρκής διαδικασία προσαρμογής. Σχεδιάζεις, δοκιμάζεις, αποτυγχάνεις γρήγορα, διορθώνεις. Όμως η τεχνολογία άλλαξε τους φυσικούς νόμους της στρατηγικής. Σήμερα, όλο και περισσότερες αποφάσεις δεν είναι απλώς δύσκολες, είναι και μη αναστρέψιμες. Δεν ανατρέπονται με ευελιξία, ούτε θεραπεύονται με προσαρμογές. Κλειδώνουν μονοπάτια, υποδομές, οικοσυστήματα, εξαρτήσεις. Και μαζί τους κλειδώνεται και το μέλλον της επιχείρησης.
Η επιλογή πλατφόρμας ERP, ο πυρήνας του data architecture, το αν θα χτίσεις AI in-house ή θα εξαρτηθείς από τρίτους, το αν θα γίνεις platform ή απλός πάροχος υπηρεσιών, δεν είναι πια τεχνικές επιλογές. Είναι στρατηγικές πράξεις μη-επιστροφής. Όταν μια fintech επιλέγει να «δέσει» το regulatory compliance της σε συγκεκριμένο cloud provider, δεν εξοικονομεί απλώς κόστος. Δημιουργεί τεχνολογικό κλείδωμα, λειτουργικό μονοπάτι, και μελλοντικούς περιορισμούς και στις εξαγορές, και στα προϊόντα, και στην γεωγραφική της επέκταση. Το ίδιο ισχύει όταν μια εταιρία οργανώνει όλη τη λειτουργία της γύρω από συγκεκριμένο οικοσύστημα APIs. Μετά, δεν αλλάζει απλώς vendor, αλλάζει τον τρόπο που λειτουργεί ο οργανισμός της.
Η μη-αναστρεψιμότητα δεν αφορά μόνο την τεχνολογία. Αφορά και τα επιχειρηματικά μοντέλα. Όταν η Amazon έχτισε την AWS για εσωτερικές ανάγκες και τη μετέτρεψε σε παγκόσμια πλατφόρμα υποδομών, δεν έκανε απλώς diversification. Άλλαξε τον πυρήνα του DNA της. Όταν η Netflix πέρασε από DVD σε streaming, δεν ήταν απλά αλλαγή καναλιού, έκλεισε οριστικά τον δρόμο της επιστροφής στο παλιό της μοντέλο. Όταν μια εταιρία χτίζει ecosystem γύρω από συνδρομή, data και αλγορίθμους, δεν «δοκιμάζει» στρατηγική. Την παγιώνει.
Το παράδοξο είναι ότι όσο πιο ψηφιακή γίνεται η στρατηγική, τόσο λιγότερο reversible γίνεται. Οι οργανωτικές δομές, τα legacy δεδομένα, τα trained μοντέλα, οι διασυνδέσεις με τρίτους, δημιουργούν αυτό που η θεωρία αποκαλεί path dependency. Κάθε νέο βήμα περιορίζει εκθετικά τις επόμενες επιλογές. Δεν ζούμε πια στην εποχή των απεριόριστων ελιγμών αλλά στην εποχή των στρατηγικών μονοπατιών με υψηλό κόστος εξόδου.
Αυτό αλλάζει και τη φύση της ηγεσίας. Ο ρόλος του management δεν είναι απλώς να «αντιδρά γρήγορα», αλλά να αναγνωρίζει ποια απόφαση είναι αναστρέψιμη και ποια όχι. Να διακρίνει πότε απλώς πειραματίζεται και πότε διασχίζει το σημείο μη επιστροφής. Να καταλαβαίνει πότε η επιτάχυνση χτίζει πλεονέκτημα και πότε απλώς επιταχύνει τον εγκλωβισμό. Το λάθος στη μη-αναστρέψιμη απόφαση δεν διορθώνεται με iteration. Διορθώνεται μόνο με κόστος ριζικής αναδιάρθρωσης.
Στην πράξη, πολλές μεγάλες αποτυχίες δεν προήλθαν από κακή εκτέλεση αλλά από λάθος μη-αναστρέψιμη επιλογή. Επιχειρήσεις που «κλειδώθηκαν» σε λάθος τεχνολογικά standards, σε κλειστά ecosystems, σε πλατφόρμες που σταδιακά έγιναν οι πραγματικοί ρυθμιστές της στρατηγικής τους. Και τότε η στρατηγική δεν καθορίζεται πια από το διοικητικό συμβούλιο, αλλά από την αρχιτεκτονική του συστήματος.
Η Στρατηγική της Μη-Αναστρεψιμότητας απαιτεί νέα πειθαρχία σκέψης. Λιγότερο θόρυβο. Περισσότερη αρχιτεκτονική. Λιγότερα γρήγορα «ναι». Περισσότερα συνειδητά «κλειδώνω αυτό το μέλλον». Γιατί στη νέα εποχή, το πραγματικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα δεν είναι ποιος προσαρμόζεται πιο γρήγορα, αλλά ποιος χτίζει πρώτος τα μονοπάτια από τα οποία οι άλλοι δεν μπορούν να ξεφύγουν.
Βιβλιογραφία
- David Teece, Dynamic Capabilities and Strategic Management
- W. Brian Arthur, Increasing Returns and Path Dependence in the Economy
- Michael Porter, Strategy and the Internet
- Clayton Christensen, The Innovator’s Dilemma
- Shapiro & Varian, Information Rules
- Alex Osterwalder, Business Model Generation
